V??n treo Babylon (c?ng ???c g?i l� V??n treo Semiramis) v� nh?ng b?c t??ng c?a Babylon (Iraq hi?n nay) t?ng ???c coi l� m?t trong B?y k? quan c?a th? gi?i. Ch�ng ???c cho l� do vua Nebuchadnezzar II x�y d?ng n�n t? kho?ng n?m 600 TCN.

To�n b? h? th?ng ki?n tr�c xung quanh V??n Treo.

V??n treo c� th? kh�ng th?c s? l� "treo" theo ngh?a l� n� ???c treo l�n b?ng c�c lo?i d�y. T�n c?a n� b?t ngu?n t? vi?c d?ch kh�ng ch�nh x�c t? kremastos trong ti?ng Hy L?p hay t? pensilis trong ti?ng La tinh, v?n kh�ng ch? mang ngh?a l� "treo� m� l� "nh� ra ? tr�n," nh? tr??ng h?p m?t s�n th??ng hay m?t ban c�ng. G?i l� V??n Treo v� v??n ? tr�n cao g?m 4 t?ng x�y d?ng b?ng ?� th�nh m?t th�p h?i gi?ng lo?i Zicgur�t l� th�p gi?t c?p r?t ph? bi?n trong ki?n tr�c L??ng H�. T?ng d??i c�ng c?a v??n l� m?t h�nh vu�ng k�ch th??c 246m x 246m - n?m tr�n m?t h? th?ng c?t 25 x 25 chi?c. T?ng th? hai l� m?t h�nh vu�ng 21 x 21 c?t, t?ng ba 17 x 17 c?t t?ng tr�n c�ng 13 x 13 c?t v?i k�ch th??c 123m x 123m. Tr�n m?i b?c gi?t c?p l� m?t v??n ph?ng ???c x�y d?ng b?ng c�c kh?i ?� d�i 5m r?ng 1,2m ??t tr�n c�c t??ng d�y. Tr�n c�c t?m ?� n�y ph? m?t l?p lau s?y tr?n nh?a ???ng, l?p ?� l�t hai l?p g?ch nung, tr�n l?p n�y l� m?t t?m ch� ?? n??c kh?i th?m xu?ng t?ng d??i.

Nh� ??a l� Hy L?p Strabo, ng??i ?� mi�u t? nh?ng v??n ?� v�o th? k? th? nh?t TCN ?� vi?t: �N� g?m nh?ng ban c�ng x�y h�nh v�m, c�i n? ch?ng tr�n c�i kia, v� t?a tr�n c�c c?t h�nh kh?i. (N�) C� nh?ng ch? l�m v�o v� ???c ?? ??t v�o ?� ?? tr?ng ???c nh?ng c�y l?n. C�c c?t, v�m, v� c�c s�n th??ng ???c x�y d?ng b?ng g?ch nung v� nh?a ???ng.�

To�n b? h? th?ng ki?n tr�c xung quanh V??n Treo.

Tr�n c�ng l� m?t l?p ??t m�u d�y ?? tr?ng ???c c? nh?ng c�y l?n. Vi?c t??i n??c ch?m s�c v??n c�y n�y l�m m?t v?n ?? l?n m� ? ?�y ?� gi?i quy?t kh� t?t. Theo c�c nh� kh?o c? th� n??c ?� ???c ??a t? s�ng l�n b?ng m?t h? th?ng g?u x?p th�nh chu?i quay li�n t?c l?y t? ba c�i gi?ng, do m?t ??i qu�n ?�ng ??o h�ng ng�y l�m vi?c t??i n??c ch?m s�c c�y c?i, hoa qu? gi? cho V??n Treo lu�n xanh t?t. Ng�y nay, V??n Treo ch? c�n l� m?t ph? t�ch v?i nh?ng t??ng ?� ?? n�t, h�ng n?m ?�n du kh�ch ??n chi�m ng??ng nh?ng ph?n c�n l?i c?a n?n m�ng t?ng cu?i c�ng c?a V??n Treo, chi�m ng??ng ??ng ?� c?a t??ng ?? ?? h�nh dung ra ng�i v??n k? di?u v?i b� Ho�ng h?u xinh ??p c?a x? s? ngh�n l? m?t ?�m c�ch ?�y g?n 3000 n?m.

Vua Hammourabi.

C�c s? gia ng�y x?a ?� li?t V??n Treo n�y l� m?t trong 7 k? quan c?a Th? gi?i C? ??i. C� nhi?u gi? thuy?t v? xu?t x? c?a V??n Treo, nh?ng c� th? qui v�o hai h??ng: Ho�ng h?u X�miramix l� t�c gi? v?a t�c ph?m n�y hay l� ng�i v??n n�y ???c nh� Vua Nebuchadnezzar x�y d?ng ?? t?ng Ho�ng h?u Amyitis.

2500 n?m tr??c C�ng nguy�n ? v�ng L??ng H�, t?c l?u v?c hai con s�ng Tigre va Euphrate (thu?c n??c Iraq ng�y nay) xu?t hi?n th�nh Babylone. V�o kho?ng th? k? XVIII tr??c C�ng nguy�n, d??i tri?u ??i Vua Hammourabi (1793-1750 tr??c C�ng nguy�n), Babylone tr? th�nh m?t ??a danh n?i ti?ng ph?n vinh, s?m u?t. Trong nh?ng tri?u ??i ti?p theo, Babylone d?n d?n suy t�n. M�i ??n th? k? th? VII tr??c C�ng nguy�n, d??i tri?u ??i vua Nebuchadnezzar (604 - 561 tr??c C�ng nguy�n), Babylone m?i l?i ???c h?i sinh v� tr? th�nh m?t trung t�m kinh t?, v?n h�a, ngh? thu?t ph?n th?nh nh?t th?i C? ??i. N?i ?�y l� ?i?m quy t? c?a m?i con ???ng giao l?u bu�n b�n thu?n l?i tr�n c? khu v?c Trung C?n ?�ng r?ng l?n. Sau khi x�y d?ng xong cung ?i?n ch�nh c?a m�nh, Nebuchadnezzar x�y d?ng V??n Treo n?i ti?ng ? ph�a B?c Babylone.

 

T??ng truy?n r?ng: Theo nh?ng mi�u t?, c�c v??n treo ???c x�y d?ng n�n ?? cho ng??i v? c?a Nebuchadnezzar l� Amyitis khu�y n?i nh? qu� h??ng. Amyitis l� con g�i vua Uvaxshtra c?a ?? qu?c Mada, ?� c??i Nebuchadnezzar ?? t?o n�n m?t li�n minh gi?a hai n??c. Qu� h??ng b� l� m?t v�ng ??t xanh t??i v?i nh?ng n�i non h�ng v?, v� b� coi v�ng ??t L??ng H� (m?t v�ng ? ph�a T�y Nam Ch�u �) b?ng ph?ng b? m?t tr?i thi�u ??t l� bu?n ch�n. Nh� vua quy?t ??nh t�i t?o l?i qu� h??ng ho�ng h?u b?ng c�ch x�y n�n m?t v�ng n�i non nh�n t?o b?ng nh?ng v??n treo tr�n m�i nh�.

Gi? thuy?t th? hai l� kho?ng 1000 n?m sau tri?u ??i Hammourabi, Ho�ng h?u X�miramix ch? tr??ng x�y d?ng Babylone th?t l?ng l?y, n�n ?� m? r?ng th�nh c?, x�y d?ng c?u l?n qua s�ng Euphrate ?? n?i li?n hai khu v?c th�nh ph? qua l?i tr�n s�ng. Trong c�ng cu?c ki?n thi?t m? r?ng Babylone, X�miranix ?� x�y d?ng V??n Treo n?i ti?ng.

Nh?ng cu?c khai qu?t g?n ?�y t?i th�nh ph? Babylon c? ? Iraq ?� ph�t hi?n ra m�ng c?a cung ?i?n. Nh?ng th? kh�c g?m To� nh� h�nh v�m v?i nh?ng b?c t??ng d�y v� m?t gi?ng n??c t??i g?n cung ?i?n ph�a nam. M?t nh�m c�c nh� kh?o c? ?� kh?o s�t khu v?c ?� c?a cung ?i?n ph�a nam v� t�i hi?n l?i To� nh� h�nh v�m nh? l� nh?ng V??n treo. Tuy nhi�n, nh� s? h?c Hy L?p Strabo ?� n�i r� r?ng v??n n?m g?n s�ng Euphrates. V� th? nh?ng ng??i kh�c cho r?ng v? tr� n�y qu� xa Euphrates ?? ?ng h? gi? thuy?t ?� v� To� nh� h�nh v�m c�ch xa ?� t?i v�i tr?m m�t. H? t�i hi?n l?i c?a cung ?i?n v� v? tr� V??n treo n?m tr?i d�i t? s�ng t?i Cung ?i?n. Tr�n hai b? s�ng, g?n ?�y ng??i ta ?� t�m th?y nhi?u b?c t??ng d�y 25m c� th? t?ng l� nh?ng b?c ?? t?o n�n c�c s�n th??ng, v.v... nh?ng b?c t??ng nh? ???c mi�u t? trong c�c v?n b?n Hy L?p.

D� V??n Treo Babylone c� g?n v?i X�miramix hay Amyitis th� ki?t t�c n�y c?ng xu?t ph�t t? m?t ng??i ph? n?. ??ng tr�n V??n Treo, ng??i ta c� th? nh�n bao qu�t c? th�nh Babylone v� n� cao ng�t 100 m�t. V??n Treo l� m?t kho?ng xanh t??i m�t, l� ni?m hy v?ng v� ?i?m ??nh h??ng cho nh?ng ?o�n l?c ?� l? h�nh tr�n sa m?c xa x�i n�ng b?ng.